Peptydy drobnoustrojowe – sposób na lekooporność
Peptydy drobnoustrojowe – sposób na lekoopornośćAgnieszka.Rajdaczw., 02/12/2021 - 10:13 Kod CSS i JS */
Inspiracją do podjęcia tematyki zgłębianej przez nas w ramach projektu finansowanego w konkursie SONATA BIS jest znaczący wzrost lekooporności u mikroorganizmów, który obserwuje się od ponad 30 lat. Leki, na których dotąd polegaliśmy, przestają działać, ponieważ patogenne bakterie i grzyby wykształcają specyficzne mechanizmy obronne, dzięki którym stają się odporne na ich działanie.
Peptydy przeciwdrobnoustrojowe (ang.: antimicrobial peptides, dalej: AMP) dają dużą nadzieję w walce z patogenami opornymi na leki. Są to małe cząsteczki, które stanowią część wrodzonej odpowiedzi immunologicznej wszystkich organizmów żywych. Różne AMP są w stanie zwalczyć grzyby, bakterie, wirusy, pierwotniaki, a nawet komórki nowotworowe. Prawdopodobnie bakterie były eksponowane na AMP przez miliony lat i, z wyjątkiem kilku gatunków, nie zaobserwowano powszechnej oporności mikrobów na te cząsteczki. Dzięki temu stanowią one potencjalną „skarbnicę‟ punktów wyjścia do projektowania leków przeciwdrobnoustrojowych.
fot. Michał ŁepeckiBiologicznie niezbędne jony metali, takie jak cynk –Zn(II) i miedż – Cu(II), mają dwojaki wpływ na aktywność peptydów przeciwdrobnoustrojowych: (1) AMP wiążą je, dzięki czemu mikroby nie dostają wystarczająco dużo metali istotnych dla ich przeżycia i zjadliwości (wychwytywanie jonów metali) lub (2) AMP potrzebują danego jonu metalu do wzmocnienia ich działania przeciwdrobnoustrojowego. W ramach naszego projektu określiliśmy termodynamikę, strukturę i chemię koordynacyjną szeregu AMP z jonami cynku i miedzi , i porównaliśmy te dane z ich aktywnością przeciwdrobnoustrojową, wyciągając wnioski na temat związku między strukturą kompleksów metal-peptyd przeciwdrobnoustrojowy a ich stabilnością, sposobem działania i skutecznością. We współpracy z grupą dr Agnieszki Matery-Witkiewicz z Wrocławskiego Uniwersytetu Medycznego wybraliśmy najbardziej efektywne kompleksy metal-AMP – kalcyterminę (z ludzkich dróg oddechowych) i piscydyny (wyizolowane z ryb), które posłużyły do zaprojektowania nowych peptydów przeciwdrobnoustrojowych oraz ich kompleksów z metalami o większej skuteczności przeciwdrobnoustrojowej.
fot. Michał ŁepeckiOpracowane w ten sposób kompleksy AMP połączymy z fragmentem cynkoforu Pra1 – wydzielanego przez Candida albicans białka, które w określony sposób wiąże niezbędne dla tego grzyba jony cynku Zn(II) i dostarcza go do jego specyficznego receptora – transbłonowego transportera cynku Zrt1. Tego typu oddziaływanie opisaliśmy dzięki naszemu wcześniejszemu projektowi SONATA („Zrozumienie oddziaływań cynku z cynkoforami i transporterami Zn(II) w grzybowych patogenach”) – we współpracy z prof. Duncanem Wilsonem z Uniwersytetu w Exceter. Pokazaliśmy, że już krótki, 29 aminokwasowy C-końcowy rejon cynkoforu wiąże jony cynku i jest selektywnie rozpoznawany przez grzyba. Do tak wysoce selektywnej cząsteczki kierującej możemy z powodzeniem dołączyć przeciwgrzybiczny terapeutyk – jeden z używanych powszechnie w klinice lub, w przypadku lekoopornych infekcji, oparty na jednym z peptydów przeciwdrobnoustrojowych, nad którymi obecnie pracujemy.
Tytuł projektu - pełny Oddziaływanie przeciwdrobnoustrojowych peptydów z jonami metali - zrozumienie relacji między chemią koordynacyjną, strukturą, termodynamiką a sposobem działania Projekt - grupa nauk ST Projekt - panel ST5 Konkurs - typ konkursu SONATA BIS Konkurs - nazwa i edycja SONATA BIS 7 Konkurs - data ogłoszenia konkurs 17 marca 2014 r. Kierownik - imię i nazwisko dr hab. inż. Magdalena Rowińska-Żyrek Kierownik - jednostka Uniwersytet Warszawski Kierownik - dodatkowe informacje
Magister biotechnologii i fizyki (2008), doktor (2011) i doktor habilitowany (2018) nauk chemicznych. Autorka ponad 70 publikacji. Absolwentka Politechniki Wrocławskiej i École Normale Supérieure de Cachan. W latach 2012-2015 pracowała na Uniwersytecie w Zurychu. Obecnie, na Uniwersytecie Wrocławskim, wraz ze swoim zespołem rozszyfrowuje sekrety peptydów przeciwdrobnoustrojowych – obiecujących alternatyw dla tradycyjnych antybiotykoterapii i cynkoforów (cząsteczek kierujących te terapeutyki do wybranych bakterii i grzybów).
Kierownik - zdjęcie Projekt - zdjęcie główne Projekt - zdjęcie główne TOP 25%